Đánh giá về những con số thống kê có hơn 61.000 doanh nghiệp được thành lập mới và 15.000 doanh nghiệp quay trở lại hoạt động trong 06 tháng đầu năm 2017, nhiều ý kiến nhận xét rằng, đây chính là một tín hiệu tốt đáng mừng từ quyết tâm cải thiện môi trường kinh doanh cạnh tranh công bằng lành mạnh.
Tuy nhiên, liệu các doanh nghiệp có “sống khỏe” hay không còn phải phụ thuộc rất nhiều vào môi trường kinh tế chung, đặc biệt là môi trường kinh doanh có tạo thuận lợi để cho doanh nghiệp phát triển hay không.
Cải thiện môi trường kinh doanh cạnh tranh công bằng minh bạch chưa được như kỳ vọngVẫn còn tiếng than từ doanh nghiệp
Đó là chia sẻ từ chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan khi tham dự cuộc gặp giữa Thủ tướng với các doanh nghiệp vào tháng 05 vừa qua. Vẫn còn xảy ra tình trạng có tình gây nhũng nhiễu của một số bộ phận công chức gây khó khăn cho doanh nghiệp nhằm “thu lợi bất chính” từ doanh nghiệp vẫn chưa có nhiều cải thiện. Theo bà Phạm Chi Lan, trong con số 15.000 doanh nghiệp phục hồi quay trở lại hoạt động trong 06 tháng đầu năm 2017 so với 70.000 doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động trong năm 2016, thì số doanh nghiệp xin tạm ngừng hoạt động năm nay vẫn cao hơn với số con số các doanh nghiệp phục hồi và quay lại hoạt động rất nhiều. Đây được xem là một điều rất đáng phải xem xét, thông thường nếu chúng ta chỉ khen về con số các doanh nghiệp thành lập mới và con số các doanh nghiệp phục hồi quay trở lại hoạt động, nhưng lại không tính trừ đi số doanh nghiệp xin rút khỏi thương trường còn rất lớn. Số doanh nghiệp rút ra này mới tạo ra sự tăng trưởng cho nền kinh tế thực sự. Việc quan trọng nhất vào lúc này là thực hiện các cam kết của Chính phủ đã có mà Thủ tướng rất tâm huyết từ Nghị quyết số 19/NQ-CP đến Nghị quyết số 35/NQ-CP để tháo gỡ các khó khăn và tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển. “Các nước trên thế giới thì tìm mọi cách để tạo mọi thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển, còn Việt Nam lại vẫn cứ loay hoay tháo gỡ khó khăn, cải thiện môi trường kinh doanh cho doanh nghiệp” – bà Lan chia sẻ.
Vấn đề cơ bản nhất hiện tại theo bà Phạm Chi Lan là chúng ta cần phải tập trung thực hiện những cải cách cần thiết là: tái cơ cấu lại nền kinh tế, đặc biệt đối với các doanh nghiệp Nhà nước, hệ thống các ngân hàng, đầu tư công… phải được “siết lại” một cách cương quyết, công khai minh bạch để từ đó có thêm cơ hội cho khu vực tư nhân và các doanh nghiệp Nhà nước phát triển. Doanh nghiệp trong nước phát triển mới thực sự tạo ra khả năng tăng trưởng bền vững, và lâu dài cho nền kinh tế Việt Nam chúng ta cần phải dựa vào khối doanh nghiệp này. Còn đối với khối các doanh nghiệp nhà nước sẽ vẫn là trụ cột nhưng với điều kiện phải cải cách để kinh doanh có hiệu quả hơn, để khối doanh nghiệp trong nước phải làm nền tảng chính quyết định sự phát triển cho nền kinh tế đất nước.
Theo tính toán, tài sản của khối doanh nghiệp nhà nước đạt khoảng 300 tỷ USD, khối doanh nghiệp tư nhân đạt khoảng 200 tỷ USD. Nếu 300 tỷ USD tăng 01%, là đã có thể tăng thêm 03 tỷ USD cho nền kinh tế, còn đối với khối doanh nghiệp tư nhân nếu tăng 01%, chúng ta đã có thêm 02 tỷ USD. Do đó, không thể phủ nhận vai trò của khối các doanh nghiệp nhà nước, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng, khối doanh nghiệp nhà nước đang sở hữu nguồn lực lớn của đất nước, chỉ cần cải thiện một phần cũng có thể làm cho nền kinh tế nước ta “bật lên” rất nhanh. Tuy nhiên, nếu khối doanh nghiệp tư nhân muốn cải thiện mà khối doanh nghiệp nhà nước vẫn “trây ỳ” thì nền kinh tế chỉ có được phần nhỏ nhoi 2 tỷ USD của khối doanh nghiệp tư nhân.
Tiếp tục gây dựng niềm tin
Có một thực trạng hiện nay mà các chuyên gia cho biết, các cơ quan quản lý vẫn còn đang gây nhiều khó khăn cho khối doanh nghiệp tư nhân và các doanh nghiệp vừa và nhỏ nhiều hơn là hỗ trợ. Với những doanh nghiệp tư nhân lớn còn “dễ thở”, bởi họ đã có sẵn tiềm lực và mối quan hệ với nhiều cơ quan quản lý, kể cả thân hữu. Nhưng còn đối với các doanh nghiệp tư nhân và các doanh nghiệp vừa và nhỏ là khối tạo ra được nhiều công ăn việc làm mà lại không nhận được sự hỗ trợ tốt từ chính sách sẽ vô cùng khó khăn, đặc biệt là đối với khối doanh nghiệp siêu nhỏ, khu vực tạo ra nhiều công ăn việc làm.
Thực tế, về chính sách của nhà nước không cần ban hành thêm. Điều đáng tiếc là những người thực hiện chính sách để đưa tới doanh nghiệp lại thực hiện không nghiêm túc, dẫn đến hiệu quả của chính sách đi xuống. Tiến sỹ Cấn Văn Lực cho rằng, sự quay trở lại của doanh nghiệp là kết quả của 03 yếu tố.
- Thứ nhất, Chính phủ vẫn đang quyết tâm cải thiện môi trường kinh doanh thông qua Nghị quyết số 35 và Nghị quyết số 19.
- Thứ hai, Chính phủ đã có thông điệp rất rõ ràng, hỗ trợ và khuyến khích khởi nghiệp, chuyển đổi mô hình hộ kinh doanh thành lập doanh nghiệp.
- Thứ ba, môi trường kinh doanh của Việt Nam đang có dấu hiệu tốt dần lên. Ngoài ra, về lâu dài chủ trương khuyến khích chuyển đổi hộ kinh doanh cá thể lên thành doanh nghiệp và tạo điều kiện cho khối các doanh nghiệp tư nhân cũng như các doanh nghiệp vừa và nhỏ phát triển là định hướng hoàn toàn đúng đắn. Bởi khối doanh nghiệp này sử dụng đồng vốn rất hiệu quả, năng động và ứng biến rất nhanh với sự thay đổi của môi trường kinh doanh cả trong và ngoài nước.
Trong khi đó, theo Tiến sỹ Nguyễn Đức Thành – Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR), với số lượng doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động trong 06 tháng đầu năm nay là một dấu hiệu tích cực. Song số doanh nghiệp phải xin ngừng hoạt động và doanh nghiệp không thể mở rộng sản xuất vẫn còn rất nhiều, đặc biệt số lượng lao động trong khu vực doanh nghiệp tư nhân đang có xu hướng giảm dần. Như vậy, chứng tỏ môi trường kinh doanh đang tốt lên, nhưng để khẳng định vững chắc về niềm tin của doanh nghiệp đã quay trở lại hay sự khởi sắc thực sự của nền kinh tế thì vẫn còn hơi sớm, vì niềm tin phải được củng cố theo thời gian dựa trên quan sát cách điều hành của Chính phủ trong những nhiệm vụ việc khác nhau.