Về một số nội dung trong Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 38/2012 về An toàn thực phẩm, Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep) ngày 27/06 vừa qua đã có văn bản gửi Phó Thủ tướng Chính Phủ Võ Đức Đam nhằm góp ý, kiến nghị. Theo đó, Vasep và các doanh nghiệp trong lĩnh vực kinh doanh thủy sản cho rằng Nghị định 38 đang khiến doanh nghiệp có gánh nặng về thời gian, tiền bạc, công sức, làm ảnh hướng tới sức cạnh tranh của doanh nghiệp nói riêng và quốc gia nói chung trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay.
Doanh nghiệp kiến nghị về quy định hợp quy an toàn thực phẩmQuy định hợp quy ATTP đã lỗi thời?
Phó Tổng thư ký Vasep-ông Nguyễn Hoài Nam trao đổi rằng một số quy định ở Nghị định 38 đã lạc hậu, lỗi thời, không phù hợp với thông lệ quốc tế. Hiện các mặt hàng thủy sản xuất khẩu sang hơn 160 thị trường trên thế giới nhưng các quốc gia đó đều không yêu cầu làm thủ tục công bố hợp quy hoặc công bố phù hợp an toàn thực phẩm như quy định trong Nghị định 38 của Chính phủ nước ta. Các quốc gia đó quản lý dựa trên hai hoạt động chính đó là kiểm tra điều kiện sản xuất; kiểm soát rủi ro theo từng loại sản phẩm, vùng miền, thời gian cụ thể theo quy định. Hiện nay, xu hướng quản lý an toàn thực phẩm của thế giới là tập trung hướng tới kiểm soát quá trình là chủ yếu, việc kiểm tra thành phẩm cuối cùng do doanh nghiệp tự giám sát chất lượng, cơ quan nhà nước chỉ tiến hành thẩm tra kiểm soát rủi ro chứ không lật lại để kiểm tra tất cả các loại thực phẩm với tất cả các chỉ tiêu như việc cấp giấy xác nhận phù hợp quy định an toàn thực phẩm ở Việt Nam hiện tại.
Theo ông Nguyễn Hoài Nam, đối với các sản phẩm đã qua chế biến bao gói sẵn trong phạm vi các nước mà Việt Nam đã ký kết FTA hoặc đã có công nhận các giấy chứng nhận kiểm dịch thực phẩm/chứng thư an toàn thực phẩm thì việc thực hiện công bố hợp quy là không cần thiết. Nhất là đối với các hàng hóa nhập khẩu từ các nước có mức độ an toàn thực phẩm cao như Mỹ, Úc, EU, Nhật Bản, Canada, New Zealand….chỉ cần công bố thực phẩm nhập khẩu là đủ bởi thủ tục công bố hợp quy của Việt Nam đã không còn phù hợp với thông lệ quốc tế.
Thêm nữa, Nghị định 38 yêu cầu doanh nghiệp phải kiểm nghiệm định kỳ 2 lần 1 năm; đối với cơ sở có chứng chỉ hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến ISO 22000 hoặc GMP hoặc HACCP thì kiểm nghiệm 1 lần 1 năm, kể các đối với mặt hàng nhập khẩu đã được kiểm tra khi nhập khẩu. Quy định này khiến doanh nghiệp tốn kém, không thay thế được hậu kiểm, không đảm bảo tính khách quan. Ngoài ra, quy định này trái với Luật Quy chuẩn và Tiêu chuẩn Kỹ thuật, trái thông lệ quốc tế bởi không có quốc gia nào yêu cầu doanh nghiệp tự gửi mẫu kiểm nghiệm định kỳ mà chỉ có quy định yêu cầu doanh nghiệp tự xây dựng hệ thống kiểm soát chất lượng, khuyến khích các doanh nghiệp áp dụng hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến.
Vasep cũng nêu nhiều điểm bất hợp lý trong Nghị định 38 ở văn bản gửi Phó Thủ tướng Chính phủ, trong đó có một số quy định như xác nhận phù hợp an toàn thực phẩm, tiếp nhận bản công bố hợp quy là những quy định rườm rà, biến thành quá trình tiếp nhận thẩm xét hồ sơ, cấp giấy chứng nhận giống như giấy phép con khiến doanh nghiệp mất nhiều cơ hội làm ăn vì xong thủ tục cũng tốn khá nhiều thời gian. Đồng quan điểm, Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam cũng nêu khiến nghị sửa đổi một số quy định không cần thiết, gây tốn kém cho doanh nghiệp, mâu thuẫn với Luật liên quan. Cụ thể như quy định đăng ký bản công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm trong khi quy định này không có trong Luật An toàn thực phẩm. Trước đó ngày 21/06, chủ tịch Hiệp hội Thương mại Mỹ tại Việt Nam cũng đã có văn bản đề nghị điều chỉnh sửa đổi quy định về thủ tục cấp giấy tiếp nhận hợp quy, giấy xác nhận phù hợp quy định an toàn thực phẩm gửi lên Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc.
Liệu có gia tăng nguy cơ mất ATTP khi bỏ quy định?
Đại diện một số doanh nghiệp rất mong Chính phủ sẽ xem xét, bỏ thủ tục công bố hợp quy cho các sản phẩm đã qua chế biến đối với những nước mà Việt Nam đã ký kết FTA hoặc đã có công nhận các giấy chứng nhận kiểm dịch thực phẩm/chứng thư an toàn thực phẩm. Thay vào đó, nhà nhập khẩu sẽ có trách nhiệm phải thông báo với cơ quan nhà nước, nộp các chứng từ nhập khẩu kèm theo, ghi nhãn phụ, tự chịu trách nhiệm về nội dung trên nhãn. Các nước EU đang quản lý hàng thực phẩm nhập khẩu từ Việt Nam theo cách đó.
Việt Nam nên theo tiêu chuẩn CODEX là quy định về an toàn thực phẩm được các quốc gia đồng nhất thay vì tạo ra Quy chuẩn Việt Nam riêng. Về vấn đề liệu bỏ quy định này đi có gia tăng nỗi lo an toàn thực phẩm không thì ông Nguyễn Hoài Nam nhận định rằng theo số liệu thống kê, 99% nguy cơ ngộ đọc là do thức ăn hàng ngày, còn nguy cơ ngộ độc do thức ăn bao gói sẵn chỉ chiếm khoảng 1% nên không cần quá lo lắng về việc bỏ quy định đó sẽ làm tăng nguy cơ mất an toàn thực phẩm. Hiện Chính phủ chưa có văn bản hay thông báo chính thức trả lời kiến nghị của Vasep và các hiệp hội, doanh nghiệp liên quan.