Hiện nay có rất nhiều thương hiệu Việt đã được quốc tế định giá lên đến hàng trăm triệu USD. Tuy nhiên do những sơ hở về pháp lý mà những nỗ lực xây dựng thương hiệu của các doanh nghiệp Việt có được hiện nay sẽ rất dễ tan thành “mây khói”
Doanh nghiệp lúng túng khi xác định giá trị thương hiệu
Ngày 4/7 vừa qua tại Hà Nội, Cục Tài chính doanh nghiệp đã tổ chức Hội thảo Xây dựng, phát triển, định giá và bảo vệ thương hiệu doanh nghiệp, Phó Cục trường Cục Tài chính doanh nghiệp – Ông Đặng Quyết Tiến đã nhận định rằng hiện nay các doanh nghiệp Việt đang rất mạnh tay chi tiền để đăng ký nhãn hiệu cho sản phẩm và xây dựng thương hiệu. Thế nhưng họ chưa xác định được giá trị của tài sản trí tuệ này. Do đó dẫn đến tình trạng tốn kém chi phí nhưng không mang lại được giá trị gì, bỏ lỡ các cơ hội kinh doanh.
Chính vì vậy tại hội thảo, khi Giám đốc điều hành khu vực Châu Á – Thái Bình Dương thuộc công ty Brand Finace – Ông Samrr Dixit công bố giá trị thương hiệu của hàng loạt các doanh nghiệp lớn của Việt Nam như VietinBank đứng top 400 thương hiệu ngân hàng toàn cầu với giá trị 249 triệu USD và Mobiphne đạt 391 triệu USD thì đã có không ít người bất ngờ.
Ngoài ra ông Samir Dixit còn cho biết, ở các nước khác, giá trị thường chiếm 47% tổng giá trị doanh nghiệp còn tại Việt Nam thì chưa tính được vì không theo dõi sự biến động của tài sản vô hình này. Do đó trong các cuộc mua bán, chuyển nhượng, sáp nhập, phát hành cổ phiếu thì doanh nghiệp Việt đã bị mất số tài sản lớn.
Theo các chuyên gia kinh tế phân tích, nguyên nhân dẫn đến doanh nghiệp Việt chưa có “thang điểm” tính này là do những sơ hở pháp lý trong định giá thương hiệu. Cụ thể giữa các văn bản chưa có sự nhất quán về phương pháp định giá, từ Nghị định 109/2008/NĐ-CP về bán và giao doanh nghiệp 100% vốn nhà nước cho đến Nghị định 59/2011/NĐ-CP về cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước đều xác định lợi thế kinh doanh, bao gồm cả giá trị của thương hiệu. Thế nhưng điều này lại không phù hợp khi áp dụng chuẩn mực kế toán Việt Nam số 04, co giá trị thương hiệu là tài sản cố định vô hình.
Cũng tại Hội thảo, một vấn đề thực thế đã được nêu lên đó là khi giá trị thương hiệu của các doanh nghiệp được thể hiện trong báo cáo tài chính và được coi là vốn để đóng góp khi bắt đầu kinh doanh thì đến lúc thoái vốn bằng thương hiệu lại không có văn bản pháp lý nào điều chỉnh việc thoái vốn này.
Chưa thoái vốn được thương hiệu vì chờ hướng dẫn
Ông Đặng Quyết Tiến thừa nhận tại hội thảo rằng việc xác định giá trị thương hiệu của các doanh nghiệp vẫn là khoảng trống bỏ ngỏ. Mặc dù nhiều thương hiệu đã lọt top đầu thế giới song lại chưa xác định đưoạc giá trị tại Việt Nam. Do đó Nhà nước sẽ bị thất thoát lớn trong quá trình cổ phần hóa và doanh nghiệp cũng sẽ thiệt thòi trong cạnh tranh, mua bán, sáp nhập, nhượng quyền…
Hiện nay Luật doanh nghiệp đã quy định về việc xác định giá trị tài sản góp vốn. Tuy chưa có văn bản hướng dẫn nhưng tại văn bản của Bộ Tài chính về hướng dẫn chuyển doanh nghiệp 100% vốn nhà nước thành công ty CP đã quy định cách tính giá trị thương hiệu.
Ngoài ra, Luật doanh nghiệp không quy định rút vốn góp bằng thương hiệu. Tuy nhiên khi đã được góp vốn bằng thương hiệu thì cũng có thể thực hiện rút vốn bằng thương hiệu.
Bên cạnh đó, tổng công ty sẽ thoái vốn ở một số công ty thành viên, trong đó có cổ phẩn góp vốn bằng giá trị thương hiệu. Tuy nhiên việc thoái vốn này chưa có hướng dẫn nên các doanh nghiệp chưa thực hiện được thoái vốn, gây ảnh hưởng đến tiến độ thoái vốn thoe đề án đã được cấp.
Giải pháp gỡ bỏ khó khăn trong định giá thương hiệu
Trước các thực trạng nêu trên, tại hội thảo đã đề ra rất nhiều giải pháp để doanh nghiệp dễ định giá thương hiệu. Cụ thể, UB Chứng khoán nhà nước cùng Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ hướng dẫn doanh nghiệp thoái vốn bằng thương hiệu giống quy định thoái vốn góp bằng giá trị tài sản khác.
Nếu chưa cho phép doanh nghiệp giao dịch vổ phiếu tương ứng với giá trị vốn góp bằng thương hiệu thù sẽ đề nghị loại trừ khỏi giá trị doanh nghiệp và bàn giao lại cho Công ty Mua bán nợ Việt Nam theo dõi và xử lý.
Ông Samir Dixit khuyến cáo, nếu doanh nghiệp không quan tâm định giá thương hiệu thì rất dễ bị bán hớ tài sản. Hiện nay nhiều doanh nghiệp Việt đã quan tâm xây dựng, quảng bá làm tăng giá trị thương hiệu nên sau khi xác định tài sản hữu hình đã cộng thêm 20 – 25% giá trị vô hình rồi mới tính ra giá trị doanh nghiệp để mua bán không bị hớ.
Ông Đặng Quyết Tiến thì cho rằng Nhà nước sẽ không quy định phương pháp định giá thương hiệu và không khống chế chí phí trong xác định giá trị thương hiệu của các doanh nghiệp có vốn nhà nước. Đồng thời ông còn đề xuất giải pháp giao hết cho công ty tư vấn có chức năng định giá tài sản để đảm bảo đúng thông lệ quốc tế.
Ông Tiến còn khẳng định, luật pháp Việt Nam đang quy định rất mở cho chuyện định giá thương hiệu và không ép doanh nghiệp phải tính bằng phương pháp nào cụ thể. Có nghĩa là doanh nghiệp sẽ được phép tự định đoạt phương thức tính sao cho có lợi nhất cho mình, đặc biệt là phần chi phí định giá. Nếu chi phí định giá cao thì có thể sẽ có giá trị thị trường lớn, trừ đi thì giá trị thật sự vẫn được đảm bảo.