Lo ngại việc doanh nghiệp nhà nước làm gia tăng thêm nợ công

Trong bối cảnh nợ công ngày một tăng nhanh gây ra những hệ lụy khó lường trước được, các đại biểu Quốc hội đã đưa ra những đề xuất cần có một cơ chế quản lý rạch ròi nợ của khối doanh nghiệp nhà nước để tránh gây thêm những gánh nặng cho nợ công.

Rủi ro khi bảo lãnh cho doanh nghiệp vay vốn

Khi thảo luận về dự án Luật Quản lý nợ công, một vấn đề đang rất “nóng” được nhiều đại biểu Quốc hội tập trung mổ xẻ là nợ lớn khó có khả năng chi trả của nhiều doanh nghiệp nhà nước, công ty cổ phần nhưng mà Nhà nước vẫn nắm dữ cổ phần chi phối làm ảnh hưởng tiêu cực ra sao đến nợ công?

Theo góc nhìn từ phía đại biểu Nguyễn Ngọc Bảo (Bắc Ninh), phạm vi nợ công như Dự thảo Luật nêu ra gồm 03 loại: nợ Chính phủ, nợ được Chính phủ bảo lãnh, nợ chính quyền địa phương. Cơ bản thống nhất với quy định này, song ông Bảo cho rằng, cần tính toán kỹ đối với những khoản nợ khác mà Chính phủ không bảo lãnh, cũng như trách nhiệm của Nhà nước đối với các doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp Nhà nước nắm giữ cổ phần làm chi phối mất khả năng trả nợ.

Lo ngại việc doanh nghiệp nhà nước làm gia tăng thêm nợ công

“Trong thực tế, có nhiều doanh nghiệp nhà nước thời gian qua đã nhận được những khoản hỗ trợ ‘mềm’ của Chính phủ để bổ sung nguồn vốn; khoanh, dãn nợ; chuyển, xóa nợ… để xử lý những doanh nghiệp lầm ăn thua lỗ, cũng như hoạt động kém có hiệu quả. Nguồn hỗ trợ này đã góp phần vào tăng chi tiêu ngân sách, ảnh hưởng trực tiếp tới nợ công”, ông Bảo quan ngại.

Ông đã đưa dẫn chứng về khoản nợ của tập đoàn Vinashin tại các ngân hàng thương mại, Chính phủ vẫn phải bỏ ngân sách ra một phần tiền để bù đắp, đồng thời đã chuyển một phần nợ sang cho Vinalines và Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), bổ sung tiền từ ngân sách nhà nước, tăng vốn điều lệ cho Vinashin từ 9.000 tỷ đồng lên 14.655 tỷ đồng…

Theo ý kiến của đại biểu Hoàng Quang Hàm (Phú Thọ), khi mà các doanh nghiệp nhà nước không trả được nợ có thể dẫn tới phá sản và làm ảnh hưởng tới tín nhiệm quốc gia, làm tăng chi phí đi vay… Nợ nước ngoài của các doanh nghiệp nhà nước được tính vào nợ nước ngoài của quốc gia, nên cần phải có một quy định rõ ràng trong luật để giám sát, Nhà nước phải có chính sách phù hợp để có thể quản trị rủi ro này…

Giải trình trước các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, theo thông lệ quốc tế, phạm vi nợ công bao gồm nghĩa vụ nợ trực tiếp của Chính phủ (cả Trung ương và địa phương) và các nghĩa vụ nợ dự phòng. Các nghĩa vụ nợ trực tiếp là những khoản nợ mà Chính phủ là chủ thể vay và chịu trách nhiệm trả với khoản nợ trực tiếp từ ngân sách nhà nước.

Các nghĩa vụ nợ dự phòng là các khoản nợ mà Chính phủ không phải là chủ thể đi vay, nhưng có cam kết thực hiện nghĩa vụ trả nợ trong trường hợp chủ thể đi vay mất khả năng trả nợ một phần hoặc toàn bộ, tức chính phủ là người đứng ra bảo lãnh cho vay lại. Phạm vi nợ công đã tính vào khoản doanh nghiệp nhà nước vay lại vốn vay nước ngoài của Chính phủ và các khoản vay của doanh nghiệp nhà nước được Chính phủ bảo lãnh.

Cần chặt tay với khoản doanh nghiệp đứng tên vay

Chưa đồng tình với quy định của Dự thảo Luật này là số nợ công không bao gồm nợ tự vay, tự trả của doanh nghiệp nhà nước…, đại biểu Nguyễn Thanh Xuân (Cần Thơ) đề nghị đưa những khoản nợ tự vay, tự trả của doanh nghiệp nhà nước vào nợ công.

Bởi trên thực tế, đối với doanh nghiệp có 100% vốn nhà nước, hoặc doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ cổ phần chi phối, Nhà nước vẫn phải đứng ra chịu trách nhiệm đối với những khoản nợ vay của doanh nghiệp. Đã có trường hợp Nhà nước phải trả nợ thay cho các doanh nghiệp nhà nước. Quy định này nhằm kiểm soát các hoạt động nợ vay, quản lý, sử dụng nguồn vốn vay của doanh nghiệp nhà nước được dùng đúng với mục đích và có hiệu quả.

Có ý kiến ngược lại, đại biểu Nguyễn Hoàng Anh (Cao Bằng) lại phân tích rằng: “Dù doanh nghiệp tự vay, tự trả, nhưng vấn đề ở đây là họ vay của nước ngoài. Khi vay nước ngoài, tôi cho rằng, doanh nghiệp hay tổ chức đó cũng đại diện cho quốc gia.

Do đó, nếu nợ không trả được sẽ làm ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín quốc gia. Mặc dù thống nhất không đưa khoản nợ tự vay, tự trả của doanh nghiệp nhà nước vào nợ công, nhưng luật phải có những quy định chặt chẽ để có thể giám sát, quản lý khi doanh nghiệp nhà nước vay vốn từ nước ngoài…”.

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng giải trình, theo hướng dẫn của Ngân hàng Thế giới, sẽ tính nợ tự vay, tự trả của doanh nghiệp nhà nước vào nợ công nếu thỏa mãn được đồng thời 03 điều kiện: Chính phủ sở hữu 50% tổng số vốn của doanh nghiệp; hoạt động thu chi của doanh nghiệp nhà nước được kết cấu trong dự toán ngân sách hàng năm và Chính phủ cam kết trả nợ thay trong trường hợp các doanh nghiệp nhà nước mất khả năng chi trả nợ.

Ngoài ra, qua khảo sát tại hơn 40 quốc gia, hầu hết các quốc gia này đều không tính nợ doanh nghiệp nhà nước vào nợ công. Do đó, Chính phủ đã thống nhất trình Quốc hội không tính các khoản nợ tự vay, tự trả của doanh nghiệp nhà nước vào nợ công.

Subscribe
Nhận thông báo
guest
0 Bình luận
Inline Feedbacks
Xem tất cả bình luận